بهره های هنری عین القضات از گزاره های دینی در تمهیدات

بسیاری از محققان از جمله مشایخ صوفیه در طول تاریخ، تعاریف متعددی از عرفان و تصوف ارائه کرده اند. نخستین تعریف از آنِ معروف کرخی (وفات: 200 هـ. ق) می باشد. نیکلسون در پیدایش و سیر تصوف 78 تعریف از تصوف، ذکر کرده است که البته این تعاریف تنها از سه کتاب (تذکره الاولیاء، رساله قشیریه و نفحات الانس) برگرفته شده اند و هیچ کدام آن طور که باید جامع و مانع نیستند. به نظر می رسد در این میان، دکتر شفیعی کدکنی تعریف کامل و جامع تری را ارائه داده است. بنابر تعریف ایشان «تصوف حاصل برخورد هنری است با مذهب». در این مقاله به عنوان ارائه نمونه ای از مصادیق این تعریف، پس از شرح و توضیح «برخورد هنری» و «تبیین هنری»، تعدادی از آیات و احادیثی که در تمهیداتِ عین القضات همدانی (وفات: 525 هـ. ق) مورد برخورد یا تبیین هنری واقع شده است بررسی و تحلیل شده تا مشخص گردد عین القضات در استفاده از آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار علیهم السلام چه کرده است، برخورد هنری و یا تبیین هنری؟